ผลต่างระหว่างรุ่นของ "การจำแนกพันธุ์"
ไปยังการนำทาง
ไปยังการค้นหา
| (ไม่แสดง 7 รุ่นระหว่างกลางโดยผู้ใช้คนเดียวกัน) | |||
| บรรทัดที่ 12: | บรรทัดที่ 12: | ||
=== '''มันสำปะหลังที่พัฒนาโดยกรมวิชาการเกษตร''' === | === '''มันสำปะหลังที่พัฒนาโดยกรมวิชาการเกษตร''' === | ||
[[ระยอง 1]] | [[ระยอง 1]] | ||
[[ระยอง 5]] | [[ระยอง 5]] | ||
[[ระยอง 72]] | [[ระยอง 72]] | ||
[[ระยอง 90]] | [[ระยอง 90]] | ||
| บรรทัดที่ 30: | บรรทัดที่ 26: | ||
[[ระยอง 86-13]] | [[ระยอง 86-13]] | ||
=== '''มันสำปะหลังจากความร่วมมือหลายหน่วยงาน (สวทช กรมวิชาการเกษตร และมหาวิทยาลัยมหิดล)''' === | |||
[[พิรุณ 1]] | |||
มันสำปะหลัง (ชื่อวิทยาศาสตร์: ''Manihot esculenta'' (L.) Crantz) เป็นพืชหัวชนิดหนึ่ง มีชื่อเรียกทั่วไปในภาษาอังกฤษว่า แคสซาวา (Cassava) หรือทาปิโอก้า (Tapioca) ประเทศแถบแอฟริกาเรียกชื่อภาษาฝรั่งเศสว่า แมนิออค (Manioc) มีถิ่นกำเนิดในอเมริกาใต้ ซึ่งมีการปลูกมันสำปะหลังมา 3,000 ถึง 7,000 ปีต่อมาได้ขยายไปสู่แหล่งอื่นๆ สำหรับประเทศไทยนั้นไม่มีหลักฐานที่แน่ชัดว่ามีการนำมันสำปะหลังเข้ามาปลูกเมื่อใด แต่คาดว่ามีการนำมันสำปะหลังมาจากประเทศมาเลเซียเมื่อปี พ.ศ.2329 โดยมีชื่อเรียกในระยะต่อมาว่า มันไม้และมันสำโรง <ref name=":0">มูลนิธิสถาบันพัฒนามันสำปะหลังแห่งประเทศไทย ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. สืบค้นเมื่อ 5 มิถุนายน 2564. จาก https://www.tapiocathai.org/C.html</ref> | มันสำปะหลัง (ชื่อวิทยาศาสตร์: ''Manihot esculenta'' (L.) Crantz) เป็นพืชหัวชนิดหนึ่ง มีชื่อเรียกทั่วไปในภาษาอังกฤษว่า แคสซาวา (Cassava) หรือทาปิโอก้า (Tapioca) ประเทศแถบแอฟริกาเรียกชื่อภาษาฝรั่งเศสว่า แมนิออค (Manioc) มีถิ่นกำเนิดในอเมริกาใต้ ซึ่งมีการปลูกมันสำปะหลังมา 3,000 ถึง 7,000 ปีต่อมาได้ขยายไปสู่แหล่งอื่นๆ สำหรับประเทศไทยนั้นไม่มีหลักฐานที่แน่ชัดว่ามีการนำมันสำปะหลังเข้ามาปลูกเมื่อใด แต่คาดว่ามีการนำมันสำปะหลังมาจากประเทศมาเลเซียเมื่อปี พ.ศ.2329 โดยมีชื่อเรียกในระยะต่อมาว่า มันไม้และมันสำโรง <ref name=":0">มูลนิธิสถาบันพัฒนามันสำปะหลังแห่งประเทศไทย ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. สืบค้นเมื่อ 5 มิถุนายน 2564. จาก https://www.tapiocathai.org/C.html</ref> | ||
| บรรทัดที่ 62: | บรรทัดที่ 61: | ||
|''M. esculenta'' | |''M. esculenta'' | ||
|} | |} | ||
มันสำปะหลังมีทั้งชนิดหวาน (Sweet Type) มีปริมาณกรดไฮโดรไซยานิคต่ำ ใช้เพื่อการบริโภค เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] และมันสำปะหลังชนิดขม (Bitter Type) มีกรดไฮโดรไซยานิคสูง เป็นพิษและมีรสขม ไม่เหมาะสำหรับการบริโภค แต่เหมาะใช้ในอุตสาหกรรมผลิตแป้งและอาหารสัตว์ เช่น พันธุ์[[ระยอง 90]] | มันสำปะหลังมีทั้งชนิดหวาน (Sweet Type) มีปริมาณกรดไฮโดรไซยานิคต่ำ ใช้เพื่อการบริโภค เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] และมันสำปะหลังชนิดขม (Bitter Type) มีกรดไฮโดรไซยานิคสูง เป็นพิษและมีรสขม ไม่เหมาะสำหรับการบริโภค แต่เหมาะใช้ในอุตสาหกรรมผลิตแป้งและอาหารสัตว์ เช่น พันธุ์[[ระยอง 90]] [[ระยอง 7]] [[ระยอง 9]] [[ระยอง 5]] [[ระยอง 11]] [[ระยอง 72]] [[ระยอง 1]] [[ห้วยบง 80]] [[ห้วยบง 60]] [[เกษตรศาสตร์ 50]] [[เกษตรศาสตร์ 72]] [[ระยอง 86-13]] และ[[ห้วยบง 90]] เป็นต้น | ||
หน่วยงานที่มีบทบาทในการพัฒนาพันธุ์มันสำปะหลัง ได้แก่ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์และกรมวิชาการเกษตร ได้จำแนกพันธุ์มันสำปะหลังในประเทศไทย ตามลักษณะของสี รูปร่าง ลักษณะทรงต้น ใบ และ การแตกกิ่ง โดยลักษณะเด่นที่สามารถใช้จำแนกพันธุ์ในปัจจุบัน มีดังนี้ | หน่วยงานที่มีบทบาทในการพัฒนาพันธุ์มันสำปะหลัง ได้แก่ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์และกรมวิชาการเกษตร ได้จำแนกพันธุ์มันสำปะหลังในประเทศไทย ตามลักษณะของสี รูปร่าง ลักษณะทรงต้น ใบ และ การแตกกิ่ง โดยลักษณะเด่นที่สามารถใช้จำแนกพันธุ์ในปัจจุบัน มีดังนี้ | ||
== '''ลักษณะเด่นที่ใช้จำแนกพันธุ์'''<ref>กรมวิชาการเกษตร. 2552. การจำแนกพันธุ์มันสำปะหลัง. โรงพิมพ์สำนักงานพุทธศาสนาแห่งชาติ.</ref><ref>กรมส่งเสริมการเกษตร. 2558. คู่มือการจำแนกพันธุ์มันสำปะหลัง. บริษัท ซัน แพคเกจจิ้ง (2014) จำกัด.</ref> == | |||
== ลักษณะเด่นที่ใช้จำแนกพันธุ์<ref>กรมวิชาการเกษตร. 2552. การจำแนกพันธุ์มันสำปะหลัง. โรงพิมพ์สำนักงานพุทธศาสนาแห่งชาติ.</ref><ref>กรมส่งเสริมการเกษตร. 2558. คู่มือการจำแนกพันธุ์มันสำปะหลัง. บริษัท ซัน แพคเกจจิ้ง (2014) จำกัด.</ref> == | |||
* '''สียอดอ่อน''' สามารถสังเกตได้จากสีของยอดอ่อนมันสำปะหลังที่ยังไม่คลี่ออกมา ได้แก่ | * '''สียอดอ่อน''' สามารถสังเกตได้จากสีของยอดอ่อนมันสำปะหลังที่ยังไม่คลี่ออกมา ได้แก่ | ||
# สีเขียว เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] [[ห้วยบง 90]] [[ระยอง 90]] | # สีเขียว เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] [[ห้วยบง 90]] [[ระยอง 90]] [[ระยอง 7]] [[ห้วยบง 80]] และ[[ระยอง 9]] เป็นต้น | ||
# สีม่วงอมเขียว เช่น พันธุ์[[ระยอง 11]] และ[[ | # สีม่วงอมเขียว เช่น พันธุ์[[ระยอง 11]] และ[[พิรุณ 1]] เป็นต้น | ||
# สีม่วงอมน้ำตาล เช่น พันธุ์[[ระยอง 86-13]] [[ระยอง 5]] เป็นต้น | # สีม่วงอมน้ำตาล เช่น พันธุ์[[ระยอง 86-13]] [[ระยอง 5]] เป็นต้น | ||
# สีม่วง เช่น พันธุ์[[ระยอง 72]] [[ระยอง 1]] [[เกษตรศาสตร์ 50]] [[เกษตรศาสตร์ 72]] และ[[ห้วยบง 60]] เป็นต้น | # สีม่วง เช่น พันธุ์[[ระยอง 72]] [[ระยอง 1]] [[เกษตรศาสตร์ 50]] [[เกษตรศาสตร์ 72]] และ[[ห้วยบง 60]] เป็นต้น | ||
| บรรทัดที่ 77: | บรรทัดที่ 75: | ||
* '''ขนที่ยอดอ่อน''' มันสำปะหลังพันธุ์ที่ไม่มีขนอ่อนมักจะมีลักษณะเงา มัน ส่วนมันสำปะหลังที่มีขนอ่อนมักจะมีลักษณะด้าน เมื่อสัมผัสจะนุ่มมือ ได้แก่ | * '''ขนที่ยอดอ่อน''' มันสำปะหลังพันธุ์ที่ไม่มีขนอ่อนมักจะมีลักษณะเงา มัน ส่วนมันสำปะหลังที่มีขนอ่อนมักจะมีลักษณะด้าน เมื่อสัมผัสจะนุ่มมือ ได้แก่ | ||
# ยอดอ่อนมีขน เช่น พันธุ์[[ระยอง 60]] | # ยอดอ่อนมีขน เช่น พันธุ์[[ระยอง 60]] และ[[ระยอง 1]] เป็นต้น | ||
# ยอดอ่อนไม่มีขน เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] [[ห้วยบง 90]] [[ระยอง 90]] [[ระยอง 7]] [[ห้วยบง 80]] [[ระยอง 9]] [[ระยอง 11]] [[ระยอง 86-13]] [[ระยอง 5]] [[ระยอง 72]] [[เกษตรศาสตร์ 50]] [[เกษตรศาสตร์ 72]] | # ยอดอ่อนไม่มีขน เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] [[ห้วยบง 90]] [[ระยอง 90]] [[ระยอง 7]] [[ห้วยบง 80]] [[ระยอง 9]] [[ระยอง 11]] [[ระยอง 86-13]] [[ระยอง 5]] [[ระยอง 72]] [[เกษตรศาสตร์ 50]] [[เกษตรศาสตร์ 72]] [[ห้วยบง 60]] และ[[พิรุณ 1]] เป็นต้น | ||
* '''สีก้านใบ''' สีของก้านใบ ดูที่ก้านใบในตำแหน่งใบที่ 5 จากใบยอดที่คลี่เต็มที่แล้ว 5 ใบจากยอด เมื่ออายุประมาณ 3 – 6 เดือนหลังปลูก ได้แก่ | * '''สีก้านใบ''' สีของก้านใบ ดูที่ก้านใบในตำแหน่งใบที่ 5 จากใบยอดที่คลี่เต็มที่แล้ว 5 ใบจากยอด เมื่ออายุประมาณ 3 – 6 เดือนหลังปลูก ได้แก่ | ||
# สีเขียวอ่อน เช่น พันธุ์[[ระยอง 90]] เป็นต้น | # สีเขียวอ่อน เช่น พันธุ์[[ระยอง 90]] เป็นต้น | ||
# | # สีเขียวอมชมพู เช่น พันธุ์[[ระยอง 7]] [[พิรุณ 1]] และ[[ระยอง 9]] เป็นต้น | ||
# สีเขียวอมแดง เช่น พันธุ์[[ระยอง 1]] [[ระยอง 11]] [[ระยอง 86-13]] [[ห้วยบง 90]] และ[[ห้วยบง 80]] เป็นต้น | |||
# สีเขียวอมแดง เช่น พันธุ์[[ระยอง 1]] | |||
# สีแดงเข้ม เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] [[ระยอง 5]] และ[[ระยอง 72]] เป็นต้น | # สีแดงเข้ม เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] [[ระยอง 5]] และ[[ระยอง 72]] เป็นต้น | ||
# สีเขียวอมม่วง เช่น พันธุ์[[เกษตรศาสตร์ 72]] [[เกษตรศาสตร์ 50]] และ[[ห้วยบง 60]] เป็นต้น | # สีเขียวอมม่วง เช่น พันธุ์[[เกษตรศาสตร์ 72]] [[เกษตรศาสตร์ 50]] และ[[ห้วยบง 60]] เป็นต้น | ||
| บรรทัดที่ 93: | บรรทัดที่ 90: | ||
# รูปแถบ (linear) | # รูปแถบ (linear) | ||
# รูปรี (elliptic) | # รูปรี (elliptic) | ||
# รูปใบหอก (lanceolate) เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] [[ระยอง 1]] [[ระยอง 90]] [[ระยอง 5]] [[ระยอง 7]] [[ระยอง 9]] [[ระยอง 72]] [[ห้วยบง 60]] [[ห้วยบง 80]] [[ห้วยบง 90]] [[เกษตรศาสตร์ 50]] [[เกษตรศาสตร์ 72]] [[ | # รูปใบหอก (lanceolate) เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] [[ระยอง 1]] [[ระยอง 90]] [[ระยอง 5]] [[ระยอง 7]] [[ระยอง 9]] [[ระยอง 72]] [[ห้วยบง 60]] [[ห้วยบง 80]] [[ห้วยบง 90]] [[เกษตรศาสตร์ 50]] [[เกษตรศาสตร์ 72]] [[พิรุณ 1]] และ[[ระยอง 11]] เป็นต้น | ||
# รูปใบหอกกลับ (oblanceolate) เช่น [[ระยอง 86-13]] เป็นต้น | # รูปใบหอกกลับ (oblanceolate) เช่น [[ระยอง 86-13]] เป็นต้น | ||
# รูปไวโอลิน (pandurate) | # รูปไวโอลิน (pandurate) | ||
| บรรทัดที่ 99: | บรรทัดที่ 96: | ||
* '''สีลำต้น''' ได้แก่ | * '''สีลำต้น''' ได้แก่ | ||
# สีเขียวเงิน เช่น พันธุ์[[ระยอง 1]] [[ระยอง 72]] [[ระยอง 11]] [[ระยอง 86-13]] [[เกษตรศาสตร์ 50]] [[เกษตรศาสตร์ 72]] [[ห้วยบง 60]] [[ห้วยบง 90]] และ[[ห้วยบง 80]] เป็นต้น | # สีเขียวเงิน เช่น พันธุ์[[ระยอง 1]] [[ระยอง 72]] [[ระยอง 11]] [[ระยอง 86-13]] [[เกษตรศาสตร์ 50]] [[เกษตรศาสตร์ 72]] [[ห้วยบง 60]] [[ห้วยบง 90]] [[พิรุณ 1]] และ[[ห้วยบง 80]] เป็นต้น | ||
# สีเขียวอมน้ำตาล เช่น พันธุ์[[ระยอง 5]] เป็นต้น | # สีเขียวอมน้ำตาล เช่น พันธุ์[[ระยอง 5]] เป็นต้น | ||
# สีน้ำตาลอมเหลือง เช่น พันธุ์[[ระยอง 9]] เป็นต้น | # สีน้ำตาลอมเหลือง เช่น พันธุ์[[ระยอง 9]] เป็นต้น | ||
# สีน้ำตาลอมส้ม เช่น พันธุ์[[ระยอง 90]] เป็นต้น | # สีน้ำตาลอมส้ม เช่น พันธุ์[[ระยอง 90]] เป็นต้น | ||
# สีน้ำตาลอ่อน เช่น พันธุ์ | # สีน้ำตาลอ่อน เช่น พันธุ์[[ระยอง 7]] และ[[ระยอง 60]] เป็นต้น | ||
* '''ลักษณะหูใบ''' ส่วนของโคนก้านใบที่ติดกับลำต้นมีหูใบ (stipule) มีรูปร่าง ขนาด และสีเฉพาะแต่ละพันธุ์ เช่น พันธุ์[[ระยอง 72]] หูใบมีสีแดงเข้มปลายหูใบงอนขึ้นคล้ายขนตา พันธุ์[[ระยอง 11]] หูใบมีสีเขียวคาดสีแดง และพันธุ์[[ห้วยบง 60]] หูใบมีสีเขียวยาว เป็นต้น | * '''ลักษณะหูใบ''' ส่วนของโคนก้านใบที่ติดกับลำต้นมีหูใบ (stipule) มีรูปร่าง ขนาด และสีเฉพาะแต่ละพันธุ์ เช่น พันธุ์[[ระยอง 72]] หูใบมีสีแดงเข้มปลายหูใบงอนขึ้นคล้ายขนตา พันธุ์[[ระยอง 11]] หูใบมีสีเขียวคาดสีแดง และพันธุ์[[ห้วยบง 60]] หูใบมีสีเขียวยาว เป็นต้น | ||
| บรรทัดที่ 109: | บรรทัดที่ 106: | ||
* '''ลักษณะทรงต้นหรือการแตกกิ่ง''' บางพันธุ์ลำต้นเป็นต้นเดี่ยว ไม่มีการแตกกิ่ง บางพันธุ์มีการแตกกิ่งหลายระดับ โดยเท่าที่พบจะไม่เกิน 4 กิ่ง พันธุ์ที่มีการแตกกิ่งมากและแตกกิ่งหลายระดับจะมีลักษณะเป็นพุ่มเตี้ย พันธุ์ที่มีการแตกกิ่งน้อยจะสูง ได้แก่ | * '''ลักษณะทรงต้นหรือการแตกกิ่ง''' บางพันธุ์ลำต้นเป็นต้นเดี่ยว ไม่มีการแตกกิ่ง บางพันธุ์มีการแตกกิ่งหลายระดับ โดยเท่าที่พบจะไม่เกิน 4 กิ่ง พันธุ์ที่มีการแตกกิ่งมากและแตกกิ่งหลายระดับจะมีลักษณะเป็นพุ่มเตี้ย พันธุ์ที่มีการแตกกิ่งน้อยจะสูง ได้แก่ | ||
# ทรงต้นแตกกิ่ง 0 – 1 ระดับ เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] [[ระยอง 1]] [[ระยอง 7]] [[ระยอง 9]] | # ทรงต้นแตกกิ่ง 0 – 1 ระดับ เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] [[ระยอง 1]] [[ระยอง 7]] [[ระยอง 9]] [[ระยอง 86-13]] [[เกษตรศาสตร์ 72]] [[ห้วยบง 90]] และ[[ระยอง 72]] เป็นต้น | ||
# ทรงต้นแตกกิ่ง 1 – 3 ระดับ เช่น พันธุ์[[ระยอง 11]] [[ระยอง 5]] [[ห้วยบง 60]] [[ห้วยบง 80]] และ[[เกษตรศาสตร์ 50]] เป็นต้น | # ทรงต้นแตกกิ่ง 1 – 3 ระดับ เช่น พันธุ์[[ระยอง 11]] [[ระยอง 5]] [[ห้วยบง 60]] [[ห้วยบง 80]] [[พิรุณ 1]] และ[[เกษตรศาสตร์ 50]] เป็นต้น | ||
# ทรงต้นแตกกิ่ง 2 – 4 ระดับ เช่น พันธุ์ | # ทรงต้นแตกกิ่ง 2 – 4 ระดับ เช่น พันธุ์[[ระยอง 90]] เป็นต้น | ||
* '''สีเปลือกหัว''' เป็นลักษณะที่สังเกตได้ในระยะเก็บเกี่ยว ได้แก่ | * '''สีเปลือกหัว''' เป็นลักษณะที่สังเกตได้ในระยะเก็บเกี่ยว ได้แก่ | ||
| บรรทัดที่ 117: | บรรทัดที่ 114: | ||
# สีขาวครีม เช่นพันธุ์[[ระยอง 7]] และ[[ระยอง 72]] เป็นต้น | # สีขาวครีม เช่นพันธุ์[[ระยอง 7]] และ[[ระยอง 72]] เป็นต้น | ||
# สีน้ำตาล เช่น พันธุ์[[ระยอง 11]] เป็นต้น | # สีน้ำตาล เช่น พันธุ์[[ระยอง 11]] เป็นต้น | ||
# สีน้ำตาลอ่อน เช่น พันธุ์[[ระยอง 1]] | # สีน้ำตาลอ่อน เช่น พันธุ์[[ระยอง 1]] [[ระยอง 5]] [[ระยอง 9]] [[ระยอง 86-13]] [[เกษตรศาสตร์ 50]] [[เกษตรศาสตร์ 72]] [[ห้วยบง 60]] [[ห้วยบง 90]] และ[[ห้วยบง 80]] เป็นต้น | ||
# สีน้ำตาลเข้ม เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] และ[[ระยอง 90]] เป็นต้น | # สีน้ำตาลเข้ม เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] [[พิรุณ 1]] และ[[ระยอง 90]] เป็นต้น | ||
* '''สีเนื้อหัว''' ได้แก่ | * '''สีเนื้อหัว''' ได้แก่ | ||
# สีขาว เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] [[ระยอง 1 | # สีขาว เช่น พันธุ์[[ห้านาที]] [[ระยอง 1]] [[ระยอง 5]] [[ระยอง 7]] [[ระยอง 72]] [[ระยอง 90]] [[ระยอง 9]] [[ระยอง 11]] [[ระยอง 86-13]] [[เกษตรศาสตร์ 50]] [[เกษตรศาสตร์ 72]] [[ห้วยบง 60]] [[ห้วยบง 90]] [[พิรุณ 1]] และ[[ห้วยบง 80]] __FORCETOC__เป็นต้น | ||
== อ้างอิง == | == '''อ้างอิง''' == | ||
รุ่นแก้ไขปัจจุบันเมื่อ 10:03, 3 ธันวาคม 2564
มันสำปะหลังที่พัฒนาโดยมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]
มันสำปะหลังที่พัฒนาโดยกรมวิชาการเกษตร[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]
มันสำปะหลังจากความร่วมมือหลายหน่วยงาน (สวทช กรมวิชาการเกษตร และมหาวิทยาลัยมหิดล)[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]
มันสำปะหลัง (ชื่อวิทยาศาสตร์: Manihot esculenta (L.) Crantz) เป็นพืชหัวชนิดหนึ่ง มีชื่อเรียกทั่วไปในภาษาอังกฤษว่า แคสซาวา (Cassava) หรือทาปิโอก้า (Tapioca) ประเทศแถบแอฟริกาเรียกชื่อภาษาฝรั่งเศสว่า แมนิออค (Manioc) มีถิ่นกำเนิดในอเมริกาใต้ ซึ่งมีการปลูกมันสำปะหลังมา 3,000 ถึง 7,000 ปีต่อมาได้ขยายไปสู่แหล่งอื่นๆ สำหรับประเทศไทยนั้นไม่มีหลักฐานที่แน่ชัดว่ามีการนำมันสำปะหลังเข้ามาปลูกเมื่อใด แต่คาดว่ามีการนำมันสำปะหลังมาจากประเทศมาเลเซียเมื่อปี พ.ศ.2329 โดยมีชื่อเรียกในระยะต่อมาว่า มันไม้และมันสำโรง [1]
| มันสำปะหลัง | |
| อาณาจักร: | Plantae |
| หมวด: | Magnoliophyta |
| ชั้น: | Magnoliopsida |
| อันดับ: | Malpighiales |
| วงศ์: | Euphorbiaceae |
| วงศ์ย่อย: | Crotonoideae |
| เผ่า: | Manihoteae |
| สกุล: | Manihot |
| สปีชีส์: | M. esculenta |
มันสำปะหลังมีทั้งชนิดหวาน (Sweet Type) มีปริมาณกรดไฮโดรไซยานิคต่ำ ใช้เพื่อการบริโภค เช่น พันธุ์ห้านาที และมันสำปะหลังชนิดขม (Bitter Type) มีกรดไฮโดรไซยานิคสูง เป็นพิษและมีรสขม ไม่เหมาะสำหรับการบริโภค แต่เหมาะใช้ในอุตสาหกรรมผลิตแป้งและอาหารสัตว์ เช่น พันธุ์ระยอง 90 ระยอง 7 ระยอง 9 ระยอง 5 ระยอง 11 ระยอง 72 ระยอง 1 ห้วยบง 80 ห้วยบง 60 เกษตรศาสตร์ 50 เกษตรศาสตร์ 72 ระยอง 86-13 และห้วยบง 90 เป็นต้น
หน่วยงานที่มีบทบาทในการพัฒนาพันธุ์มันสำปะหลัง ได้แก่ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์และกรมวิชาการเกษตร ได้จำแนกพันธุ์มันสำปะหลังในประเทศไทย ตามลักษณะของสี รูปร่าง ลักษณะทรงต้น ใบ และ การแตกกิ่ง โดยลักษณะเด่นที่สามารถใช้จำแนกพันธุ์ในปัจจุบัน มีดังนี้
ลักษณะเด่นที่ใช้จำแนกพันธุ์[2][3][แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]
- สียอดอ่อน สามารถสังเกตได้จากสีของยอดอ่อนมันสำปะหลังที่ยังไม่คลี่ออกมา ได้แก่
- สีเขียว เช่น พันธุ์ห้านาที ห้วยบง 90 ระยอง 90 ระยอง 7 ห้วยบง 80 และระยอง 9 เป็นต้น
- สีม่วงอมเขียว เช่น พันธุ์ระยอง 11 และพิรุณ 1 เป็นต้น
- สีม่วงอมน้ำตาล เช่น พันธุ์ระยอง 86-13 ระยอง 5 เป็นต้น
- สีม่วง เช่น พันธุ์ระยอง 72 ระยอง 1 เกษตรศาสตร์ 50 เกษตรศาสตร์ 72 และห้วยบง 60 เป็นต้น
- ขนที่ยอดอ่อน มันสำปะหลังพันธุ์ที่ไม่มีขนอ่อนมักจะมีลักษณะเงา มัน ส่วนมันสำปะหลังที่มีขนอ่อนมักจะมีลักษณะด้าน เมื่อสัมผัสจะนุ่มมือ ได้แก่
- ยอดอ่อนมีขน เช่น พันธุ์ระยอง 60 และระยอง 1 เป็นต้น
- ยอดอ่อนไม่มีขน เช่น พันธุ์ห้านาที ห้วยบง 90 ระยอง 90 ระยอง 7 ห้วยบง 80 ระยอง 9 ระยอง 11 ระยอง 86-13 ระยอง 5 ระยอง 72 เกษตรศาสตร์ 50 เกษตรศาสตร์ 72 ห้วยบง 60 และพิรุณ 1 เป็นต้น
- สีก้านใบ สีของก้านใบ ดูที่ก้านใบในตำแหน่งใบที่ 5 จากใบยอดที่คลี่เต็มที่แล้ว 5 ใบจากยอด เมื่ออายุประมาณ 3 – 6 เดือนหลังปลูก ได้แก่
- สีเขียวอ่อน เช่น พันธุ์ระยอง 90 เป็นต้น
- สีเขียวอมชมพู เช่น พันธุ์ระยอง 7 พิรุณ 1 และระยอง 9 เป็นต้น
- สีเขียวอมแดง เช่น พันธุ์ระยอง 1 ระยอง 11 ระยอง 86-13 ห้วยบง 90 และห้วยบง 80 เป็นต้น
- สีแดงเข้ม เช่น พันธุ์ห้านาที ระยอง 5 และระยอง 72 เป็นต้น
- สีเขียวอมม่วง เช่น พันธุ์เกษตรศาสตร์ 72 เกษตรศาสตร์ 50 และห้วยบง 60 เป็นต้น
- รูปร่างของแฉกที่อยู่กลางใบ ใบมันสำปะหลังเป็นแบบใบเดี่ยว แผ่นใบเว้าเป็นแฉก มีรูปร่างและจำนวนแฉกแตกต่างกันไปตามพันธุ์ โดยปกติมี 3 – 9 แฉก ยาวประมาณ 4 – 20 เซนติเมตร กว้างประมาณ 1 – 6 เซนติเมตร รูปทรงของแฉกแตกต่างกัน เช่น เรียวยาว สั้นป้อม สังเกตุเมื่ออายุประมาณ 3 – 4 เดือนหลังปลูก โดยดูในตำแหน่งใบที่ 5 จากใบยอดที่คลี่เต็มที่ ได้แก่
- รูปแถบ (linear)
- รูปรี (elliptic)
- รูปใบหอก (lanceolate) เช่น พันธุ์ห้านาที ระยอง 1 ระยอง 90 ระยอง 5 ระยอง 7 ระยอง 9 ระยอง 72 ห้วยบง 60 ห้วยบง 80 ห้วยบง 90 เกษตรศาสตร์ 50 เกษตรศาสตร์ 72 พิรุณ 1 และระยอง 11 เป็นต้น
- รูปใบหอกกลับ (oblanceolate) เช่น ระยอง 86-13 เป็นต้น
- รูปไวโอลิน (pandurate)
- สีลำต้น ได้แก่
- สีเขียวเงิน เช่น พันธุ์ระยอง 1 ระยอง 72 ระยอง 11 ระยอง 86-13 เกษตรศาสตร์ 50 เกษตรศาสตร์ 72 ห้วยบง 60 ห้วยบง 90 พิรุณ 1 และห้วยบง 80 เป็นต้น
- สีเขียวอมน้ำตาล เช่น พันธุ์ระยอง 5 เป็นต้น
- สีน้ำตาลอมเหลือง เช่น พันธุ์ระยอง 9 เป็นต้น
- สีน้ำตาลอมส้ม เช่น พันธุ์ระยอง 90 เป็นต้น
- สีน้ำตาลอ่อน เช่น พันธุ์ระยอง 7 และระยอง 60 เป็นต้น
- ลักษณะหูใบ ส่วนของโคนก้านใบที่ติดกับลำต้นมีหูใบ (stipule) มีรูปร่าง ขนาด และสีเฉพาะแต่ละพันธุ์ เช่น พันธุ์ระยอง 72 หูใบมีสีแดงเข้มปลายหูใบงอนขึ้นคล้ายขนตา พันธุ์ระยอง 11 หูใบมีสีเขียวคาดสีแดง และพันธุ์ห้วยบง 60 หูใบมีสีเขียวยาว เป็นต้น
- ลักษณะทรงต้นหรือการแตกกิ่ง บางพันธุ์ลำต้นเป็นต้นเดี่ยว ไม่มีการแตกกิ่ง บางพันธุ์มีการแตกกิ่งหลายระดับ โดยเท่าที่พบจะไม่เกิน 4 กิ่ง พันธุ์ที่มีการแตกกิ่งมากและแตกกิ่งหลายระดับจะมีลักษณะเป็นพุ่มเตี้ย พันธุ์ที่มีการแตกกิ่งน้อยจะสูง ได้แก่
- ทรงต้นแตกกิ่ง 0 – 1 ระดับ เช่น พันธุ์ห้านาที ระยอง 1 ระยอง 7 ระยอง 9 ระยอง 86-13 เกษตรศาสตร์ 72 ห้วยบง 90 และระยอง 72 เป็นต้น
- ทรงต้นแตกกิ่ง 1 – 3 ระดับ เช่น พันธุ์ระยอง 11 ระยอง 5 ห้วยบง 60 ห้วยบง 80 พิรุณ 1 และเกษตรศาสตร์ 50 เป็นต้น
- ทรงต้นแตกกิ่ง 2 – 4 ระดับ เช่น พันธุ์ระยอง 90 เป็นต้น
- สีเปลือกหัว เป็นลักษณะที่สังเกตได้ในระยะเก็บเกี่ยว ได้แก่
- สีขาวครีม เช่นพันธุ์ระยอง 7 และระยอง 72 เป็นต้น
- สีน้ำตาล เช่น พันธุ์ระยอง 11 เป็นต้น
- สีน้ำตาลอ่อน เช่น พันธุ์ระยอง 1 ระยอง 5 ระยอง 9 ระยอง 86-13 เกษตรศาสตร์ 50 เกษตรศาสตร์ 72 ห้วยบง 60 ห้วยบง 90 และห้วยบง 80 เป็นต้น
- สีน้ำตาลเข้ม เช่น พันธุ์ห้านาที พิรุณ 1 และระยอง 90 เป็นต้น
- สีเนื้อหัว ได้แก่
- สีขาว เช่น พันธุ์ห้านาที ระยอง 1 ระยอง 5 ระยอง 7 ระยอง 72 ระยอง 90 ระยอง 9 ระยอง 11 ระยอง 86-13 เกษตรศาสตร์ 50 เกษตรศาสตร์ 72 ห้วยบง 60 ห้วยบง 90 พิรุณ 1 และห้วยบง 80 เป็นต้น
อ้างอิง[แก้ไข | แก้ไขต้นฉบับ]
- ↑ มูลนิธิสถาบันพัฒนามันสำปะหลังแห่งประเทศไทย ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. สืบค้นเมื่อ 5 มิถุนายน 2564. จาก https://www.tapiocathai.org/C.html
- ↑ กรมวิชาการเกษตร. 2552. การจำแนกพันธุ์มันสำปะหลัง. โรงพิมพ์สำนักงานพุทธศาสนาแห่งชาติ.
- ↑ กรมส่งเสริมการเกษตร. 2558. คู่มือการจำแนกพันธุ์มันสำปะหลัง. บริษัท ซัน แพคเกจจิ้ง (2014) จำกัด.